NOAA-20/JPSS-1 Uydusu ile Yangın ve Sıcaklık Anormalitelerinin Yorumlanması
NOAA-20/JPSS-1 Uydusu ile Yangın ve Sıcaklık Anormalitelerinin Yorumlanması
NOAA'nın Tarihi?
Günümüzde NOAA(National Oceanic and Atmospheric Administration) adını alacak olan Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi ilk olarak 1807 tarihinde ABD Başkanı Thomas Jefferson tarafından kurulan United States Survey of the Coast ile ilk adım atılmıştır. Kurulan U.S. Survey of the Coast'ın temel amaca Amerikan limanları ve mevcut kıyı şeridi boyunca güvenli geçişi ve denizcilere ihtiyacı olan deniz haritalarını sağlamaktır. Ardından 1870 tarihinde Weather Bureau, ondan bir yıl sonra ise U.S. Commission of Fish and Fisheries kuruldu ve bu kuruluşlar Amerika'nın ilk fizik bilimi ajansı, ilk atmosferik bilim ajansı ve ilk koruma ajansı olarak ön plana çıktılar.
JPSS Nedir?
JPSS(Joint Polar Satellite System)’i Türkçeye “Ortak Kutup Uydu Sistemi” olarak çevirebilir ve bu şekilde tanımlayabiliriz. JPSS, uydu ve uydu sistemlerinin geliştirildiği bir programdır ve bu program NASA ve NOAA ortaklığında yürütülmektedir. JPSS, şiddetli hava olayları ve çevresel gözlem için kullandığı teknolojiler ve bilimsel gelişmeler ile ön plana çıkmaktadır. JPSS programı kapsamındaki uydulardan elde edilen veriler kullanılarak şiddetli bir hava olayının 3-7 gün gibi bir süre önceden tahmin edilebiliyor oluşu kritik bir öneme sahiptir. [1]https://www.jpss.noaa.gov/faq.html, Erişim Tarihi: 29.10.2020
JPSS takımyıldızındaki uydular, deniz ve kara yüzey sıcaklıkları, bitki örtüsü, bulutlar, yağış, kar ve buz örtüsü, yangın alanları ve oluşan duman bulutları, atmosfer sıcaklığı, nem profilleri, yoğun sis, volkanik kül, petrol sızıntıları ve ozon dahil olmak üzere atmosferik, karasal ve okyanusal koşullara ilişkin küresel ölçümler yapmaktadır. JPSS, hurricane, tornado(İkisi de kasırgadır. Bir tornado en fazla 1 saat sürerken hurricane 3 haftaya kadar sürebilmektedir.[2]https://www.stormsmart.com/differences-hurricanes-tornadoes, Erişim Tarihi: 29.10.2020) ve kar fırtınaları gibi şiddetli hava koşullarını önceden tahmin etmek ve kuraklık, orman yangınları, kötü hava kalitesi ve zararlı kıyı suları gibi çevresel tehlikeleri değerlendirmek de dahil olmak üzere, ulusal olarak temel ürün ve hizmetler için önemli gözlemler sunar. . Ayrıca JPSS programı kapsamındaki uydular, 2038’e kadar dünya atmosferinin, okyanusların ve karanın kritik ve küresel gözlemlerinin sürekliliğini sağlayacak.[3]https://www.jpss.noaa.gov/mission_and_instruments.html, Erişim Tarihi: 29.10.2020 [4] JPSS Broşürü, https://www.jpss.noaa.gov/assets/pdfs/factsheets/jpss_brochure.pdf, Erişim Tarihi: 30.10.2020
Department of Commerce (DOC) bünyesindeki bir ajans olan NOAA, “Hava Koşullarına Hazır Ülke” sağlamak için tüm JPSS görevlerinde NASA ile ortaklaşa çalışıyor.[5]https://www.jpss.noaa.gov/mission_and_instruments.html, Erişim Tarihi: 29.10.2020
JPSS Programı Kapsamındaki Uydular ve Tanımları
[6]https://www.jpss.noaa.gov/mission_and_instruments.html, Erişim Tarihi: 29.10.2020 [7]https://www.ospo.noaa.gov/Operations/JPSS/status.html, Erişim Tarihi: 29.10.2020 [8]https://www.nasa.gov/content/goddard/building-tcte-the-perfect-combination-of-enthusiasm-spare-parts-and-resources, Erişim Tarihi: 29.10.2020
SUOMI NPP
NPOESS Preparatory Project (NPP), “Meteoroloji Uydularının Babası” olarak bilinen Wisconsin Üniversitesi meteoroloğu Verner E. Suomi onuruna Suomi National Polar-orbiting Partnership (Suomi NPP) olarak yeniden isimlendirilmiştir.
Ekim 2011’de Kaliforniya’nın Vandenberg Hava Kuvvetleri Üssünden bir Delta-II Görev Fırlatma Aracına bindirilen Suomi NPP, JPSS serisi uzay araçlarının ilkidir. Bu yeni uydu, NOOA’ya ait eski kutup uydu filosu, NASA’nın dünya gözlem görevleri ve JPSS takım yıldızı arasında birer köprü oluşturur. SUOMI NPP 5 yıllık bir ömrü olacak şekilde tasarlanmasına rağmen 833 km’lik bir yüksekte sabit yörüngesinde normal bir şekilde çalışmaya devam etmektedir.
Uyduya ait yazılım ve sensör takibini buradan yapabilirsiniz.
JPSS-1/NOAA 20
18 Kasım 2017’de uzaya fırlatılan NOAA-20, NOAA’ya ait ileri nesil kutup yörüngeli uydularının ilk uzay aracıdır.
Suomi NPP’nin başarısından yararlanan NOAA-20, beş benzer ekipmana sahiptir: (1) VIIRS, (2) CrIS, (3) ATMS, (4) OMPS-N ve (5) CERES-FM6. 7 yıllık bir ömrü olacak şekilde tasarlanmış olan NOAA-20 uydusu aynı zamanda JPSS programı kapsamında yer alan kendisinden önceki SUOMI NPP uydusu ile 50 dk gibi bir zaman farkı olacak şekilde aynı yörüngede hareket etmektedir.
Uyduya ait yazılım ve sensör takibini buradan yapabilirsiniz.
JPSS-2
JPSS-2 uzay aracı NOAA-20’de bulunanlara benzer birkaç ekipmana sahip olması planlanmakta ve uydunun kısa süreli hava tahminleri ile uzun vadede iklim ve çevresel koşullar için atmosferik, karasal ve okyanusal koşullara ilişkin uydu tabanlı gözlemi görevini üstlenerek yeni verilerin elde edilmesini üstlenerek sürekliliği devam ettirmesi beklenmektedir. 2021’de göreve başlaması planlanmıştır
JPSS-3
JPSS serisindeki üçüncü uzay aracı olan JPSS-3’ün 2026’da fırlatılması planlanmaktadır. Önceki JPSS uzay aracının başarısından yararlanan JPSS-3, önceki JPSS uydularında bulunanlara benzer ekipmanları taşıyacaktır: VIIRS, CrIS, ATMS ve OMPS-N.
JPSS-4
2031’de fırlatılması planlanan JPSS-4, JPSS takımyıldızının dördüncü ve son uzay aracıdır. JPSS-4, kendisinden önceki JPSS uzay aracına benzer şekilde VIIRS, CrIS, ATMS ve OMPS-N ekipmanlarının en son sürümlerini taşıyacaktır.
TCTE
JPSS sistemleri altındaki deneysel bir üründür. Güneşin enerji çıkışını ölçen araç, U.S. Air Force Space Test Program Satellite-3 (STPSat-3) programı kapsamında yer almaktadır. TCTE, 19 Kasım 2013 Salı günü NASA’nın Virginia’daki Wallops Uçuş Tesisi’nden fırlatılmıştır.
NASA, NOAA ve bilim topluluğu, güneşin enerji çıktısının değişip değişmediğini belirlemek için devamlı olarak uzay temelli ölçümlere ihtiyaç duyuyor. Güneş enerjisinin Dünya’nın iklimini nasıl etkilediğini belirlemek için de bu ölçümlerden yararlanıyor.
TCTE ve SORCE görevlerinde güneş ışınımını ölçmek için kullanılan Toplam Işınım Monitörü LASP, Colorado Üniversitesi
NOAA-20(JPSS-1) Uydusu
NOAA tarafından NASA ortaklığında geliştirilen uydu hava tahminleri, fırtına ve iklim koşullarının gözlemi için sivil ve askeri analizler amacı ile kullanılmak üzere geliştirilen bir uydudur.[9]https://www.ball.com/aerospace/programs/jpss-1, Erişim Tarihi: 29.10.2020 NOAA’nın yeni nesil kutup yörüngeli (POES (Polar Orbiting Environmental Satellites= Kutupsal Yörüngeli Çevresel Uydular) uydularının ilk uzay aracı olan ve JPSS-1 olarak tanımlanan uydu, NOAA-20 adıyla 18 Kasım 2017 tarihinde fırlatılmıştır. 833 km yüksekliğe sahip bir yörüngede hareket etmektedir. NOAA-20, yörünge periyodunu 101.44 dakika da tamamlamaktadır. [10]https://www.ospo.noaa.gov/Operations/JPSS/status.html#noaa20, Erişim Tarihi: 29.10.2020
Suomi NPP’nin başarısından yararlanan NOAA-20, beş benzer ekipmana sahiptir: (1) VIIRS, (2) CrIS, (3) ATMS, (4) OMPS-N ve (5) CERES-FM6. 7 yıllık bir ömrü olacak şekilde tasarlanmış olan NOAA-20 uydusu aynı zamanda JPSS programı kapsamında yer alan kendisinden önceki SUOMI NPP uydusu ile 50 dk gibi bir zaman farkı olacak şekilde aynı yörüngede hareket etmektedir.
NOAA-20 uydusuna ait gelecek 2 güne kadar olan yörünge tahminleri Wisconsin-Madison Üniversitesi tarafından hazırlanan Space Science and Engineering Center (SSEC) üzerinden kullanıcılara sunulmaktadır. Takibini buradan gerçekleştirebilirsiniz. Örnek olarak da 30 Ekim 2020 tarihine ait yörünge tahminlerini ekliyorum;
Ayrıca NOAA-20’nin aylık olarak yenilenen durumuna buradan ulaşabilirsiniz.
NOAA-20 uydusunun 30 Ekim 2020 tarihine ait global ölçekteki yörünge geçiş tahminleri.
NOAA-20 aynı kutup yörüngesinde 50 dakika fark ile Suomi NPP uydusunu takip etmektedir. Bu iki uydu uzayda 50 dakika gibi bir süre birbirlerinden ayrı kalmalarına rağmen yörüngede oluşturdukları aynı daire üzerindeki hareketlerini dünyamızı günde toplamda 14 defa çevreleyecek şekilde tamamlıyorlar. Gün sonunda bu iki uydu sayesinde dünyamızın tümünü günde toplamda iki defa gözlemlenmesi sağlanmış oluyor.
28 Ekim 2011’de fırlatılan Suomi NPP ömrü 5 yıl olarak tahmin edilmişti ancak uydu günümüzde bile üzerinde bulundurduğu ekipmanlarda hiç bir problem olmadan faaliyetini sürdürüyor. Aynı yörüngede bulunan iki uyduya sahip olmanın en önemli avantajlarından bir tanesi uydulardan birinin kısmi veya tamamen arızalanması durumunda kullanıcıların verilere erişmesini sağlamaktır. Bir diğer önemli avantajı ise hava olaylarını takip etmek için iki kat veri sağlanmasıdır.[11]https://www.jpss.noaa.gov/news.html?110, Erişim Tarihi: 29.10.2020
NOAA-20’nin Taşıdığı Ekipmanlar
NOAA-20 uydusunun 18 Kasım 2017 tarihinde uzaya fırlatıldığını ve NOAA’ya ait ileri nesil kutup yörüngeli uydularının ilk uzay aracı olduğunu öğrenmiştik. Ancak NOAA-20’de yer alan Advanced Technology Microwave Sounder (ATMS) ve Microwave Integrated Retrieval System (MiRS) ekipmanlarına ait bilimsel verilerden elde edilen görüntüler ilk olarak Ocak 2018’de yayınlanmıştır.[12]https://noaasis.noaa.gov/POLAR/JPSS/jpss_satellite_status.html, Erişim Tarihi: 29.10.2020
Visible Infrared Imager Radiometer Suite (VIIRS)
NPOESS Preparatory Project (NPP), “Meteoroloji Uydularının Babası” olarak bilinen Wisconsin Üniversitesi meteoroloğu Verner E. Suomi onuruna Suomi National Polar-orbiting Partnership (Suomi NPP) olarak yeniden isimlendirilmiştir.
Ekim 2011’de Kaliforniya’nın Vandenberg Hava Kuvvetleri Üssünden bir Delta-II Görev Fırlatma Aracına bindirilen Suomi NPP, JPSS serisi uzay araçlarının ilkidir. Bu yeni uydu, NOOA’ya ait eski kutup uydu filosu, NASA’nın dünya gözlem görevleri ve JPSS takım yıldızı arasında birer köprü oluşturur. SUOMI NPP 5 yıllık bir ömrü olacak şekilde tasarlanmasına rağmen 833 km’lik bir yüksekte sabit yörüngesinde normal bir şekilde çalışmaya devam etmektedir.
Uyduya ait yazılım ve sensör takibini buradan yapabilirsiniz.
Cross-track Infrared Sounder (CrIS)
18 Kasım 2017’de uzaya fırlatılan NOAA-20, NOAA’ya ait ileri nesil kutup yörüngeli uydularının ilk uzay aracıdır.
Suomi NPP’nin başarısından yararlanan NOAA-20, beş benzer ekipmana sahiptir: (1) VIIRS, (2) CrIS, (3) ATMS, (4) OMPS-N ve (5) CERES-FM6. 7 yıllık bir ömrü olacak şekilde tasarlanmış olan NOAA-20 uydusu aynı zamanda JPSS programı kapsamında yer alan kendisinden önceki SUOMI NPP uydusu ile 50 dk gibi bir zaman farkı olacak şekilde aynı yörüngede hareket etmektedir.
Uyduya ait yazılım ve sensör takibini buradan yapabilirsiniz.
Advanced Technology Microwave Sounder (ATMS)
JPSS-2 uzay aracı NOAA-20’de bulunanlara benzer birkaç ekipmana sahip olması planlanmakta ve uydunun kısa süreli hava tahminleri ile uzun vadede iklim ve çevresel koşullar için atmosferik, karasal ve okyanusal koşullara ilişkin uydu tabanlı gözlemi görevini üstlenerek yeni verilerin elde edilmesini üstlenerek sürekliliği devam ettirmesi beklenmektedir. 2021’de göreve başlaması planlanmıştır
The Ozone Mapping and Profiler Suite (OMPS)
JPSS serisindeki üçüncü uzay aracı olan JPSS-3’ün 2026’da fırlatılması planlanmaktadır. Önceki JPSS uzay aracının başarısından yararlanan JPSS-3, önceki JPSS uydularında bulunanlara benzer ekipmanları taşıyacaktır: VIIRS, CrIS, ATMS ve OMPS-N.
The Clouds and the Earth Radiant Energy System (CERES)
2031’de fırlatılması planlanan JPSS-4, JPSS takımyıldızının dördüncü ve son uzay aracıdır. JPSS-4, kendisinden önceki JPSS uzay aracına benzer şekilde VIIRS, CrIS, ATMS ve OMPS-N ekipmanlarının en son sürümlerini taşıyacaktır.
TCTE
JPSS sistemleri altındaki deneysel bir üründür. Güneşin enerji çıkışını ölçen araç, U.S. Air Force Space Test Program Satellite-3 (STPSat-3) programı kapsamında yer almaktadır. TCTE, 19 Kasım 2013 Salı günü NASA’nın Virginia’daki Wallops Uçuş Tesisi’nden fırlatılmıştır.
NASA, NOAA ve bilim topluluğu, güneşin enerji çıktısının değişip değişmediğini belirlemek için devamlı olarak uzay temelli ölçümlere ihtiyaç duyuyor. Güneş enerjisinin Dünya’nın iklimini nasıl etkilediğini belirlemek için de bu ölçümlerden yararlanıyor.
TCTE ve SORCE görevlerinde güneş ışınımını ölçmek için kullanılan Toplam Işınım Monitörü LASP, Colorado Üniversitesi
Uyduların Yardımı ile Yangın ve Sıcaklık Anormaliteleri Nasıl Tespit Ediliyor?
Yangın ve Sıcaklık Anormaliteleri Takip Bilgi Sistemi
Sakarya Üniversitesi, Coğrafya Bölümü olarak Web tabanlı Coğrafi Bilgi Sistemleri (WEB CBS) kullanarak ArcGIS Online ortamında hazırlanmış, son kullanıcıya erişilebilir hale getirilmiştir.
Haritanın hazırlanmasında yararlanılan sıcaklık verileri iki farklı katmanda tutulmuş olup düşük güven derecesine sahip değerler dikkate alınmamıştır. Varsayılan olarak aktif hale getirilen katman yüksek doğruluk oranına sahip olan değerleri içermektedir. Nominal doğruluğa sahip olan değerler ise manuel olarak katmanlar grubundan açılabilecek, takibi ayrıca sağlanabilecektir.
- 35.9025 ile 42.02683 arasındaki enlem
- 25.90902 ile 44.5742 boylamlar, dikkate alınarak oluşturulmuştur.
Web CBS ortamında yayınlanan bu uygulama sayesinde yerleşim yerlerine uzak ya da yangın çıkan noktanın tespitinin farkındalığını geciktirebilecek olan ihtimalleri en aza indirmek ve erken müdahalenin sağlanmasına katkıda bulunabilmektir.
VIIRS (Görünür Kızılötesi Görüntüleme Radyometre Paketi) Yangın katmanı, aktif yangın algılamalarını ve yanardağlar ve gaz parlamaları gibi termal anormallikleri gösterir . Yangın katmanı, yangının mekansal ve zamansal dağılımını incelemek, yanardağlar ve gaz patlamaları gibi kalıcı sıcak noktaları bulmak, insan sağlığına olumsuz etkileri olabilecek dumandan kaynaklanan hava kirliliğinin kaynağını bulmak için kullanışlıdır.
Kaynaklar;
| ↵1 | https://www.jpss.noaa.gov/faq.html, Erişim Tarihi: 29.10.2020 |
|---|---|
| ↵2 | https://www.stormsmart.com/differences-hurricanes-tornadoes, Erişim Tarihi: 29.10.2020 |
| ↵3, ↵5, ↵6 | https://www.jpss.noaa.gov/mission_and_instruments.html, Erişim Tarihi: 29.10.2020 |
| ↵4 | JPSS Broşürü, https://www.jpss.noaa.gov/assets/pdfs/factsheets/jpss_brochure.pdf, Erişim Tarihi: 30.10.2020 |
| ↵7 | https://www.ospo.noaa.gov/Operations/JPSS/status.html, Erişim Tarihi: 29.10.2020 |
| ↵8 | https://www.nasa.gov/content/goddard/building-tcte-the-perfect-combination-of-enthusiasm-spare-parts-and-resources, Erişim Tarihi: 29.10.2020 |
| ↵9, ↵13 | https://www.ball.com/aerospace/programs/jpss-1, Erişim Tarihi: 29.10.2020 |
| ↵10 | https://www.ospo.noaa.gov/Operations/JPSS/status.html#noaa20, Erişim Tarihi: 29.10.2020 |
| ↵11 | https://www.jpss.noaa.gov/news.html?110, Erişim Tarihi: 29.10.2020 |
| ↵12 | https://noaasis.noaa.gov/POLAR/JPSS/jpss_satellite_status.html, Erişim Tarihi: 29.10.2020 |
